Ընթերցանյութ 8 - Կայունության էթիկան ու քաղաքականությունը քաղաքներում և նորաձևության մեջ

ԹԵՄԱ 2

Կայունության էթիկան ու քաղաքականությունը քաղաքներում և նորաձևության մեջ

ԹԵՄԱ 2

Կայունության էթիկան ու քաղաքականությունը քաղաքներում և նորաձևության մեջ

Ի՞նչ ես կարծում՝ ի՞նչ էթիկական խնդիրներ են առկա նորաձևության և հագուստի արտադրության ոլորտում։

Աշխարհում հայտնի հագուստի և կոշիկի ապրանքանիշ է դարձել Քանյե Ուեսթի Yeezy բրենդը։ Բրենդի վաճառած սպորտային կոշիկներն ու հուդիները շատ թանկ արժեն։ Սակայն ինչպե՞ս է ստացվում 98 եվրո՝ այսինքն գրեթե 53,000 AMD արժողությամբ հուդիի գինը։ Նախ գործարանում այդ հուդին կարում են, որը կարժենա 13,44 եվրո։ Այնուհետև հուդին նավով պետք է տեղափոխել վաճառքի երկիր, այսինքն՝ առաջացան փոխադրման և ապահովագրության ծախսեր՝ 0,90 եվրո: Ապա սահմանին անհրաժեշտ է մաքսատուրք վճարել՝ 2,24 եվրո ամեն հուդիի համար։ Դրան գումարվում են խանութի ծախսերն ու հարկերը՝ համապատասխանաբար 2,70 և 1,80 եվրո: Ընդհանուր առմամբ ստացվում է, որ Քանյեն մեկ հուդիի համար ծախսել է 21,08 եվրո և 75 եվրո եկամուտ է ստացել։ Իհարկե նա նաև ծախսում է մարքեթինգի, գովազդի, բրենդինգի վրա։ Բայց արդա՞ր է արդյոք, որ գործարանում աշխատողներն այդքան փոքր տոկոս են ստանում ապրանքի արժեքից։

Այսօր հագուստի մեծ մասն արտադրվում է Ասիայում։ Եվ աշխատողների մեծ մասին չի վճարվում անգամ կենսապահովման նվազագույն գումարը, այսինքն՝ բավարար աշխատավարձ` ապրելու համար։ Բանգլադեշի աշխատողները համարվում են արդյունաբերության մեջ աշխարհում ամենացածր վարձատրվողները։ Կամբոջայում և Չինաստանում նվազագույն աշխատավարձը պետք է առնվազն երկու անգամ ավելին լինի, որպեսզի մարդիկ ուղղակի կարողանան ապրել։ Շատ հաճախ աշխատողներին ստիպում են աշխատել օրական 14-16 ժամ, շաբաթը 7 օր։ Սեզոնի թեժ ժամանակներին նրանք կարող են աշխատել մինչև գիշերվա 2-ը կամ 3-ը, որպեսզի հասցնեն ապրանքանիշի սահմանած ժամկետներին։ Գործարաններում ստիպված են աշխատել անգամ երեխաները, քանի որ իրենց ընտանիքները գումար չունեն։ Այսինքն՝ նրանք չեն կարողանում որակյալ կրթություն ստանալ և որևէ կերպ դուրս գալ այդ շղթայից։

1

2

Աշխարհում հայտնի հագուստի և կոշիկի ապրանքանիշ է դարձել Քանյե Ուեսթի Yeezy բրենդը։ Բրենդի վաճառած սպորտային կոշիկներն ու հուդիները շատ թանկ արժեն։ Սակայն ինչպե՞ս է ստացվում 98 եվրո՝ այսինքն գրեթե 53,000 AMD արժողությամբ հուդիի գինը։ Նախ գործարանում այդ հուդին կարում են, որը կարժենա 13,44 եվրո։ Այնուհետև հուդին նավով պետք է տեղափոխել վաճառքի երկիր, այսինքն՝ առաջացան փոխադրման և ապահովագրության ծախսեր՝ 0,90 եվրո: Ապա սահմանին անհրաժեշտ է մաքսատուրք վճարել՝ 2,24 եվրո ամեն հուդիի համար։ Դրան գումարվում են խանութի ծախսերն ու հարկերը՝ համապատասխանաբար 2,70 և 1,80 եվրո: Ընդհանուր առմամբ ստացվում է, որ Քանյեն մեկ հուդիի համար ծախսել է 21,08 եվրո և 75 եվրո եկամուտ է ստացել։ Իհարկե նա նաև ծախսում է մարքեթինգի, գովազդի, բրենդինգի վրա։ Բայց արդա՞ր է արդյոք, որ գործարանում աշխատողներն այդքան փոքր տոկոս են ստանում ապրանքի արժեքից։

Այսօր հագուստի մեծ մասն արտադրվում է Ասիայում։ Եվ աշխատողների մեծ մասին չի վճարվում անգամ կենսապահովման նվազագույն գումարը, այսինքն՝ բավարար աշխատավարձ` ապրելու համար։ Բանգլադեշի աշխատողները համարվում են արդյունաբերության մեջ աշխարհում ամենացածր վարձատրվողները։ Կամբոջայում և Չինաստանում նվազագույն աշխատավարձը պետք է առնվազն երկու անգամ ավելին լինի, որպեսզի մարդիկ ուղղակի կարողանան ապրել։ Շատ հաճախ աշխատողներին ստիպում են աշխատել օրական 14-16 ժամ, շաբաթը 7 օր։ Սեզոնի թեժ ժամանակներին նրանք կարող են աշխատել մինչև գիշերվա 2-ը կամ 3-ը, որպեսզի հասցնեն ապրանքանիշի սահմանած ժամկետներին։ Գործարաններում ստիպված են աշխատել անգամ երեխաները, քանի որ իրենց ընտանիքները գումար չունեն։ Այսինքն՝ նրանք չեն կարողանում որակյալ կրթություն ստանալ և որևէ կերպ դուրս գալ այդ շղթայից։

1

2

Yeezy-ն և Քայնե Ուեսթը

Իսկ Bluesign-ը հիմնադրվել է 2000թ-ին և օգնում է ապրանքանիշներին ավելի էկոլոգիապես կայուն դառնալ։ Նրանք գալիս են արտադրամաս, չափում են քիմիկատների օգտագործման աստիճանը, գնահատում են աշխատանքային պայմանները և գործվածքների որակը, հետո խորհուրդներ են տալիս իրավիճակը բարելավելու համար ու, եթե ապրանքանիշը ամեն ինչ ուղղում է, սերտիֆիկատ են տրամադրում։ Խոշոր ապրանքանիշերի համար ստուգիր՝ արդյոք նրանք ZDHC-ի արդյունաբերական խմբի մա՞ս են. այն արգելում է արտադրողներին օգտագործել որոշ թունավոր նյութեր։ Կարող ես գուգլել Fair Trade Fashion Brands ու տեսնել, թե ով է բավարար վճարում աշխատողներին։ Կա նաև GOTS ստանդարտը, որը ձգտում է քիմիկատներն ընդհանրապես վերացնել արդյունաբերությունից, գնահատել քիմիկատների բաղադրությունը արտադրության ընթացքում եւ վերջնական արտադրանքում։

1

2

Գոյություն ունի Global Slavery Index՝ այսինքն ժամանակակից ստրկության ինդեքս։ Վերջին շրջանում նորաձևության ինդուստրիայում ստրկական աշխատանքի քանակը ոչ թե նվազել, այլ աճել է։ Մեծ տարբերություն կա, թե որքան գումար է անհրաժեշտ այս երկրներում ապրելու համար և այն աշխատավարձի միջև, որոնք աշխատողները իրականում ստանում են։ Եթե չես ցանկանում սրա մասնակիցը լինել, ուզում ես գնել հագուստ, որը ճիշտ պատրաստված է, իսկ աշխատողներին էլ արժանի աշխատավարձ են վճարում, ուշադրություն դարձրու նման հավատարմագիրների/սերտիֆիկատների վրա։ Բարեբախտաբար կան կազմակերպություններ, որոնք փորձում են լուծել այս խնդիրը։ Օրինակ՝ Oeko-Tex-ը կենտրոնացած է մարդկանց առողջության համար արտադրանքի անվտանգության վրա։ Նրանք իրենց չափանիշները ամեն տարի թարմացնում են։

Իսկ Bluesign-ը հիմնադրվել է 2000թ-ին և օգնում է ապրանքանիշներին ավելի էկոլոգիապես կայուն դառնալ։ Նրանք գալիս են արտադրամաս, չափում են քիմիկատների օգտագործման աստիճանը, գնահատում են աշխատանքային պայմանները և գործվածքների որակը, հետո խորհուրդներ են տալիս իրավիճակը բարելավելու համար ու, եթե ապրանքանիշը ամեն ինչ ուղղում է, սերտիֆիկատ են տրամադրում։ Խոշոր ապրանքանիշերի համար ստուգիր՝ արդյոք նրանք ZDHC-ի արդյունաբերական խմբի մա՞ս են. այն արգելում է արտադրողներին օգտագործել որոշ թունավոր նյութեր։ Կարող ես գուգլել Fair Trade Fashion Brands ու տեսնել, թե ով է բավարար վճարում աշխատողներին։ Կա նաև GOTS ստանդարտը, որը ձգտում է քիմիկատներն ընդհանրապես վերացնել արդյունաբերությունից, գնահատել քիմիկատների բաղադրությունը արտադրության ընթացքում և վերջնական արտադրանքում։

1

2

Oeko-Tex, Bluedesign, GOTS և ZDHC

Oeko-Tex, Bluedesign,
GOTS և ZDHC

Խնդիրը, ցավոք, մարդկանցով չի ավարտվում։ Արի վերհիշենք՝ հագուստը հումքից մինչև արտադրանք ի՞նչ ճանապարհ է անցնում։

Նախ աճեցնում են բույսեր կամ կենդանիներ, օրինակ՝ այծեր՝ հումք ստանալու նպատակով։ Հումքը հավաքում և ուղարկում են գործվածքի արտադրման գործարան։ Այնտեղ հումքից նախ ստանում են մանրաթել, հետո՝ թել, ու վերջում՝ գործվածք։ Պատրաստի գործվածքը գնում է հագուստի արտադրության գործարան կամ գործվածքների խանութ։ Հետո հագուստը հսկայական տարածքներ է հաղթահարում և հայտնվում է խանութներում։

Ուզում եմ կարդալ ավելին

Նախ աճեցնում են բույսեր կամ կենդանիներ, օրինակ՝ այծեր՝ հումք ստանալու նպատակով։ Հումքը հավաքում և ուղարկում են գործվածքի արտադրման գործարան։ Այնտեղ հումքից նախ ստանում են մանրաթել, հետո՝ թել, ու վերջում՝ գործվածք։ Պատրաստի գործվածքը գնում է հագուստի արտադրության գործարան կամ գործվածքների խանութ։ Հետո հագուստը հսկայական տարածքներ է հաղթահարում և հայտնվում է խանութներում։

Ուզում եմ կարդալ ավելին

Հագուստի ստացումը բնական հումքից

Հագուստի ստացումը բնական
հումքից

Արի կենտրոնանանք բրդի ու այծերի վրա։ Թվում է, թե մարդիկ այծեր են բուծում, նրանցից զգուշորեն բուրդ են հավաքում. ամեն ինչ պետք է լինի լավ և էկոլոգիապես մաքուր: Այնուամենայնիվ, գոյություն ունի PETA կենդանիների պաշտպանության մի կազմակերպություն, որը հետաքննություն է անցկացրել ԱՄՆ-ի և Ավստրալիայի այծերի տնտեսություններում ու տեսանյութ է հրապարակել այծերին խուզելու մասին, որում աշխատողները անզգուշորեն էին վերաբերվում կենդանիներին, նույնիսկ երբեմն վնասում էին նրանց: Դա նորից պատահում է այն պատճառով, որ աշխատողների աշխատանքը շատ ցածր է վարձատրվում, աշխատանքային պայմանները սարսափելի են, և սա միմյանց նկատմամբ անարդար վերաբերմունքի մի շղթա է:

Բայց կան ապրանքանիշեր, որոնք մտածում են այծերի մասին ու օգտագործում են դա իրենց մարքեթինգում։ Կա մի շատ զավեշտալի էկոլոգիապես կայուն ապրանքանիշ՝ Sheep Included։ Նրանք թրեքերներ(trackers) են դնում այծի վրա, ու գնելով սվիտերը՝ դու կարող ես ոչ միայն իմանալ, թե Նոր Զելանդիայի որ ֆերմայում է ապրում այծը, որը քո հագուստի համար բուրդ է տվել, այլև իմանալ նրա անունն ու տեսնել նրա գտնվելու վայրը։ Sheep Included-ի այծերն արոտավայրերում արածում են ազատ պայմաններում, նրանց մարդասիրաբար են վերաբերվում, լավ են կերակրում, նրանք վարում են բնական և առողջ ապրելակերպ, և նրանց չեն վնասում։ Այծի բուրդը, սակայն, էկոլոգիապես կայուն նյութ է հանդիսանում՝ կենդանիներին լավ և պատասխանատու վերաբերվելու դեպքում։ Սա վերականգնվող նյութ է. խուզելուց հետո բուրդը նորից է աճում։

1

2

Արի կենտրոնանանք բրդի ու այծերի վրա։ Թվում է, թե մարդիկ այծեր են բուծում, նրանցից զգուշորեն բուրդ են հավաքում. ամեն ինչ պետք է լինի լավ և էկոլոգիապես մաքուր: Այնուամենայնիվ, գոյություն ունի PETA կենդանիների պաշտպանության մի կազմակերպություն, որը հետաքննություն է անցկացրել ԱՄՆ-ի և Ավստրալիայի այծերի տնտեսություններում ու տեսանյութ է հրապարակել այծերին խուզելու մասին, որում աշխատողները անզգուշորեն էին վերաբերվում կենդանիներին, նույնիսկ երբեմն վնասում էին նրանց: Դա նորից պատահում է այն պատճառով, որ աշխատողների աշխատանքը շատ ցածր է վարձատրվում, աշխատանքային պայմանները սարսափելի են, և սա միմյանց նկատմամբ անարդար վերաբերմունքի մի շղթա է:

Բայց կան ապրանքանիշեր, որոնք մտածում են այծերի մասին ու օգտագործում են դա իրենց մարքեթինգում։ Կա մի շատ զավեշտալի էկոլոգիապես կայուն ապրանքանիշ՝ Sheep Included։ Նրանք թրեքերներ(trackers) են դնում այծի վրա, ու գնելով սվիտերը՝ դու կարող ես ոչ միայն իմանալ, թե Նոր Զելանդիայի որ ֆերմայում է ապրում այծը, որը քո հագուստի համար բուրդ է տվել, այլև իմանալ նրա անունն ու տեսնել նրա գտնվելու վայրը։ Sheep Included-ի այծերն արոտավայրերում արածում են ազատ պայմաններում, նրանց մարդասիրաբար են վերաբերվում, լավ են կերակրում, նրանք վարում են բնական և առողջ ապրելակերպ, և նրանց չեն վնասում։ Այծի բուրդը, սակայն, էկոլոգիապես կայուն նյութ է հանդիսանում՝ կենդանիներին լավ և պատասխանատու վերաբերվելու դեպքում։ Սա վերականգնվող նյութ է. խուզելուց հետո բուրդը նորից է աճում։

1

2

Sheep Included

Նորաձևության ոլորտի մաս է նաև զարդերի արտադրությունը։ Ի՞նչ ես կարծում՝ որոնք են թանկարժեք քարեր և մետաղներ արդյունահանելու խնդիրները։

Մի անգամ երիտասարդ լրագրող Թես Մաքլյուրը իր հոդվածի համար մեկնել էր հերթական ճամփորդության։ Նա եկավ Անտանանարիվու՝ Մադագասկարի մայրաքաղաք, ինչից հետո մեքենայով ուղևորվեց դեպի Anjoma Ramartina գյուղը։ Մենակ գնալը վտանգավոր էր, այդ պատճառով նրան ուղեկցում էր տեղի մեքենաների շարասյունը։ Գյուղ հասնելը մեկ օր է տեւում, բայց երեկոյան 5-ից հետո փողոցում հայտնվելը շատ վտանգավոր է, դրա համար նրանք ստիպված էին ընթրելու ու անվտանգ գիշերելու տեղ գտնել։ Առավոտյան նրանք շարունակեցին ճանապարհը։ Ինչքան ավելի էին մոտենում գյուղին, այդքան ավելի հստակ էին զգում, որ իրենց ոտքերի տակ կան վարդագույն քվարց, ամեթիստ և տուրմալին։
Ամեթիստից և քվարցից պատրաստում են զարդեր։ Իսկ վարդագույն քվարցը բացի դրանից նաև օգտագործվում է դեմքի նորաոճ մերսող սարքերում։

Երբ նրանք մոտեցան գյուղին, աղջկան տեղեկացրին, որ գյուղի տների մեծամասնությունում չկա էլեկտրաէներգիա, կապ և հոսող ջուր։ Մոտենալով գյուղին՝ աղջիկը տեսավ երեխաներին, ովքեր աշխատում են հանքահորերում։ Երեխաները ջարդում էին քարերն ու հայթայթում էին քվարց, ամեթիստ ու այլ միներալներ։ Թանկարժեք քարեր ու մետաղներ հայթայթելը չափազանց ծանր աշխատանք է անգամ մեծահասակների համար։ Աշխատողները՝ հիմնականում երեխաներ, ինջնում են գետնի տակ։ Ինչքան խորն է, այնքան ավելի քիչ օդ կա, ու դժվար է շնչել։ Գտնելով քարերը՝ նրանք ամենը վարև են բարձրացնում ու սկսում են ջարդել։ Սա ոչ միայն ֆիզիկապես ծանր է, բայց նաև վտանգավոր է առողջության համար։ Երբ ջարդում ես քարերը, փոշին և քվարցի փոքրագույն մասնիկները նստում են թոքերի վրա ու բորբոքումներ առաջացնում։

1

2

3

Կա նաև սողանքների հավանակություն. ինչը, ցավոք, հաճախ է տեղի ունենում։ Հողն ընկնում է աշխատողների վրա, և նրանք մահանում են։ 1 կգ վարդագույն քվարցի համար աշխատողը ստանում է ընդամենը 23 ցենտ և տեղական շուկայում կարող է ընդամենը մեկ բաժակ բրինձ գնել։ Իսկ 200 գրամանոց մեկ մերսող հարմարանքը Sephora-ում 48 ԱՄՆ դոլար արժե։ Շղթայաբար գումար են վաստակում մարքեթոլոգները, ինստագրամյան բլոգերները, առցանց խանութները, առցանց հարթակների բաժնետերերը և այլն: Արդյոք ճի՞շտ է, որ բլոգերը, որը նեֆրիտից մերսող հարմարանքը լուսանկարելու համար 10 րոպե լույս է կարգավորել, ավելին վաստակի, քան երեխան, ով ամբողջ օրը հանքահոր է իջել և քար քերել:

4

Եթե աշխատանքը այսքան ծանր է, ապա ինչու՞ նրանք չեն դադարեցնում դա անել: Ինչու՞ չեն հեռանում: Ինչու՞ դպրոց չեն գնում: Բանն այն է, որ նրանք գումար չունեն և միջինում ապրում են օրական 2 դոլարով: Նրանք ունեն նույնպիսի ընտանիքներ, ինչպես մենք, նրանք նույնպես հոգնում են ֆիզիկական աշխատանքից, բայց նրանք չունեն կրթություն, կապեր, որ այս իրավիճակից որևէ կերպ դուրս գան:

Մի անգամ երիտասարդ լրագրող Թես Մաքլյուրը իր հոդվածի համար մեկնել էր հերթական ճամփորդության։ Նա եկավ Անտանանարիվու՝ Մադագասկարի մայրաքաղաք, ինչից հետո մեքենայով ուղևորվեց դեպի Anjoma Ramartina գյուղը։ Մենակ գնալը վտանգավոր էր, այդ պատճառով նրան ուղեկցում էր տեղի մեքենաների շարասյունը։ Գյուղ հասնելը մեկ օր է տեւում, բայց երեկոյան 5-ից հետո փողոցում հայտնվելը շատ վտանգավոր է, դրա համար նրանք ստիպված էին ընթրելու ու անվտանգ գիշերելու տեղ գտնել։ Առավոտյան նրանք շարունակեցին ճանապարհը։ Ինչքան ավելի էին մոտենում գյուղին, այդքան ավելի հստակ էին զգում, որ իրենց ոտքերի տակ կան վարդագույն քվարց, ամեթիստ և տուրմալին։
Ամեթիստից և քվարցից պատրաստում են զարդեր։ Իսկ վարդագույն քվարցը բացի դրանից նաև օգտագործվում է դեմքի նորաոճ մերսող սարքերում։

Երբ նրանք մոտեցան գյուղին, աղջկան տեղեկացրին, որ գյուղի տների մեծամասնությունում չկա էլեկտրաէներգիա, կապ և հոսող ջուր։ Մոտենալով գյուղին՝ աղջիկը տեսավ երեխաներին, ովքեր աշխատում են հանքահորերում։ Երեխաները ջարդում էին քարերն ու հայթայթում էին քվարց, ամեթիստ ու այլ միներալներ։ Թանկարժեք քարեր ու մետաղներ հայթայթելը չափազանց ծանր աշխատանք է անգամ մեծահասակների համար։ Աշխատողները՝ հիմնականում երեխաներ, ինջնում են գետնի տակ։ Ինչքան խորն է, այնքան ավելի քիչ օդ կա, ու դժվար է շնչել։ Գտնելով քարերը՝ նրանք ամենը վարև են բարձրացնում ու սկսում են ջարդել։ Սա ոչ միայն ֆիզիկապես ծանր է, բայց նաև վտանգավոր է առողջության համար։ Երբ ջարդում ես քարերը, փոշին և քվարցի փոքրագույն մասնիկները նստում են թոքերի վրա ու բորբոքումներ առաջացնում։

1

2

3

Կա նաև սողանքների հավանակություն. ինչը, ցավոք, հաճախ է տեղի ունենում։ Հողն ընկնում է աշխատողների վրա, և նրանք մահանում են։ 1 կգ վարդագույն քվարցի համար աշխատողը ստանում է ընդամենը 23 ցենտ և տեղական շուկայում կարող է ընդամենը մեկ բաժակ բրինձ գնել։ Իսկ 200 գրամանոց մեկ մերսող հարմարանքը Sephora-ում 48 ԱՄՆ դոլար արժե։ Շղթայաբար գումար են վաստակում մարքեթոլոգները, ինստագրամյան բլոգերները, առցանց խանութները, առցանց հարթակների բաժնետերերը և այլն: Արդյոք ճի՞շտ է, որ բլոգերը, որը նեֆրիտից մերսող հարմարանքը լուսանկարելու համար 10 րոպե լույս է կարգավորել, ավելին վաստակի, քան երեխան, ով ամբողջ օրը հանքահոր է իջել և քար քերել:

Եթե աշխատանքը այսքան ծանր է, ապա ինչու՞ նրանք չեն դադարեցնում դա անել: Ինչու՞ չեն հեռանում: Ինչու՞ դպրոց չեն գնում: Բանն այն է, որ նրանք գումար չունեն և միջինում ապրում են օրական 2 դոլարով: Նրանք ունեն նույնպիսի ընտանիքներ, ինչպես մենք, նրանք նույնպես հոգնում են ֆիզիկական աշխատանքից, բայց նրանք չունեն կրթություն, կապեր, որ այս իրավիճակից որևէ կերպ դուրս գան:

4

Ի՞նչ ես կարծում՝ ավելի էկոկայուն որոշում է մատանի գնելը հայտնի ապրանքանիշի՞ց, թե՞ պատվիրելը տեղի վարպետից:

Իրականում ճիշտ պատասխան չկա։ Սովորաբար առավել խոշոր ապրաքանիշերը ավելի մեծ ուժ և ազդեցություն ունեն ոլորտում: Նրանք ավելի լավ կարող են պնդել, որ մատակարարները համապատասխանեն որոշակի ստանդարտների: Բայց փոքր արտադրողները ավելի սերտ հարաբերություններ կարող են ունենալ մատակարարների հետ ու ավելի լավ տեսնել, թե ումից են գնում, քանի որ նրանց մատակարարման շղթաները կարող են ավելի պարզ լինել: Գուցե փոքր արտադրողին ավելի հեշտ կպատասխանի այն հարցին, թե որտեղի՞ց են բերել մետաղը/քարը, ո՞վ է այն բերել, և ի՞նչ պայմաններում են այն հայթայթել: Այնուամենայնիվ փոքր արտադրողը նույնպես կարող է ձեռք բերել անհայտ ծագման հումք և օգտագործել այն զարդեղենում։ Կարևորը ձեզ հուզող հարցերը տալն ու պատասխաններ փնտրելն է։

Ի՞նչ ես կարծում՝ ավելի էկոկայուն որոշում է մատանի գնելը հայտնի ապրանքանիշի՞ց, թե՞ պատվիրելը տեղի վարպետից:

Իրականում ճիշտ պատասխան չկա։ Սովորաբար առավել խոշոր ապրաքանիշերը ավելի մեծ ուժ և ազդեցություն ունեն ոլորտում: Նրանք ավելի լավ կարող են պնդել, որ մատակարարները համապատասխանեն որոշակի ստանդարտների: Բայց փոքր արտադրողները ավելի սերտ հարաբերություններ կարող են ունենալ մատակարարների հետ ու ավելի լավ տեսնել, թե ումից են գնում, քանի որ նրանց մատակարարման շղթաները կարող են ավելի պարզ լինել: Գուցե փոքր արտադրողին ավելի հեշտ կպատասխանի այն հարցին, թե որտեղի՞ց են բերել մետաղը/քարը, ո՞վ է այն բերել, և ի՞նչ պայմաններում են այն հայթայթել: Այնուամենայնիվ փոքր արտադրողը նույնպես կարող է ձեռք բերել անհայտ ծագման հումք և օգտագործել այն զարդեղենում։ Կարևորը ձեզ հուզող հարցերը տալն ու պատասխաններ փնտրելն է։

1

2

Այս արգելոցներում բնակվում են Հարավային Աֆրիկայի եւ Բոտսվանայի վտանգված տեսակները։ Այդ կենդանատեսակների մեջ են մտնում փղերը, ռնգեղջյուրները, հեպարտներն ու ընձուղտները։ Աշխատատեղերի տրամադրման հետ մեկտեղ, De Beers-ն օգնում է այն ծրագրերին, որոնք կենտրոնացած են առողջապահության և կրթության վրա, որոնք հնարավորություններ են ընձեռում կանանց ու աղջիկներին, և ներդրումներ անում տեղական ձեռներեցների մոտ. այսօրվա դրությամբ ընկերությունը օգնում է 700 ձեռներեցների և 7500 ֆիզիկական անձանց Բոտսվանայում ու Հարավային Աֆրիկայում։
Այս տարի Cartier-ը ևս անցավ կայուն ոսկերչական արտադրության, այսինքն՝ առանց երեխաների աշխատանքի, առանց ստրկության, աշխատողների համար ապահով պայմաններով։ Նրանք հայտարարել են, որ ձգտելու են նվազեցնել իրենց էկոլոգիական հետքը, հետևելու են իրենց արդյունաբերական թափոններին և քիմիական խառնուրդների օգտագործմանը, նվազեցնելու են ջրի և էներգիայի ռեսուրսների կիրառումը։

De Beers ընկերությունը ադամանդի արդյունահանմամբ զբաղվում է դեռևս 1871 թվականից ու համարվում է ադամանդի արդյունահանմամբ զբաղվող առավել պատասխանատու և կայուն ընկերություններից մեկը: De Beers-ի ադամանդները արդյունահանվում են Հարավային Աֆրիկայի, Բոթսվանայի, Նամիբիայի և Կանադայի իրենց սեփական հանքավայրերում, ինչը նշանակում է, որ նրանք կարող են վերահսկել արդյունահանման, աշխատանքի օգտագործման, աշխատողների վարձատրության, պայմանների ու անվտանգության ամբողջ գործընթացը: Միաժամանակ նրանք պայքարում են կենդանական աշխարհի պաշտպանության համար: Կենդանիներին նրանք 200 000 հեկտար տարածք են հատկացրել (տարածքը վեց անգամ գերազանցում է իրենց հանքարդյունաբերական ձեռնարկությունները), որը հայտնի է Ադամանդե ճանապարհ անունով և իր մեջ 8 արգելանոցներ է ներառում։

Այս արգելոցներում բնակվում են Հարավային Աֆրիկայի եւ Բոտսվանայի վտանգված տեսակները։ Այդ կենդանատեսակների մեջ են մտնում փղերը, ռնգեղջյուրները, հեպարտներն ու ընձուղտները։ Աշխատատեղերի տրամադրման հետ մեկտեղ, De Beers-ն օգնում է այն ծրագրերին, որոնք կենտրոնացած են առողջապահության և կրթության վրա, որոնք հնարավորություններ են ընձեռում կանանց ու աղջիկներին, և ներդրումներ անում տեղական ձեռներեցների մոտ. այսօրվա դրությամբ ընկերությունը օգնում է 700 ձեռներեցների և 7500 ֆիզիկական անձանց Բոտսվանայում ու Հարավային Աֆրիկայում։
Այս տարի Cartier-ը ևս անցավ կայուն ոսկերչական արտադրության, այսինքն՝ առանց երեխաների աշխատանքի, առանց ստրկության, աշխատողների համար ապահով պայմաններով։ Նրանք հայտարարել են, որ ձգտելու են նվազեցնել իրենց էկոլոգիական հետքը, հետևելու են իրենց արդյունաբերական թափոններին և քիմիական խառնուրդների օգտագործմանը, նվազեցնելու են ջրի և էներգիայի ռեսուրսների կիրառումը։

1

2

De Beers

Իսկ Հայաստանում, մի աղջիկ քարեր է հավաքում Սևանի ափից և դրանք ականջօղեր դարձնում։ Ապրանքանիշը կոչվում է Qareren/Քարերեն, որի արմատը հենց հայերեն «քար» բառն է։

Ուզում եմ կարդալ ավելին

Իսկ Հայաստանում, մի աղջիկ քարեր է հավաքում Սևանի ափից և դրանք ականջօղեր դարձնում։ Ապրանքանիշը կոչվում է Qareren/Քարերեն, որի արմատը հենց հայերեն «քար» բառն է։

Ուզում եմ կարդալ ավելին

Ի՞նչ ես կարծում՝ ո՞րն է դաժանությունից զուրկ կոսմետիկան։

Այսօր մեծ թվով ապրանքանիշեր շարունակում են կոսմետիկան և օծանելիքը փորձարկել այնպիսի կենդանիների վրա, ինչպիսիք են մկները, նապաստակները, կապիկները և այլն: Այսպիսով, արտադրողը ստուգում է արտադրանքի անվտանգությունը և հիպոալերգիկ հատկությունները, որպեսզի դրանք այնուհետև ուղարկվեն խանութ՝ վաճառքի: Որոշ երկրներում կենդանիների վրա կոսմետիկ փորձերը խստիվ արգելվում են (Նորվեգիա, Նոր Զելանդիա, Իսրայել, ԵՄ երկրներ):

Ի՞նչ ես կարծում՝ ո՞րն է դաժանությունից զուրկ կոսմետիկան։

Այսօր մեծ թվով ապրանքանիշեր շարունակում են կոսմետիկան և օծանելիքը փորձարկել այնպիսի կենդանիների վրա, ինչպիսիք են մկները, նապաստակները, կապիկները և այլն: Այսպիսով, արտադրողը ստուգում է արտադրանքի անվտանգությունը և հիպոալերգիկ հատկությունները, որպեսզի դրանք այնուհետև ուղարկվեն խանութ՝ վաճառքի: Որոշ երկրներում կենդանիների վրա կոսմետիկ փորձերը խստիվ արգելվում են (Նորվեգիա, Նոր Զելանդիա, Իսրայել, ԵՄ երկրներ):

Էննիկ անունով մի աղջիկ ապրում էր Լոնդոնում և վարում էր վեգանական ապրելակերպ։ Նա գիտեր՝ որտեղից գնել լավ վեգանական մթերքներ և ինչ բաղադրատոմսեր օգտագործել։ Բայց ոչ միշտ էր հեշտ վեգանական և էկոկայուն կոսմետիկա, կրեմ կամ հագուստ գտնելը։ Նա անընդհատ կայուն կոսմետիկաո, ապրանքանիշեր էր փնտրում Գուգլում, հոդվածներ էր կարդում, ինֆորմացիա էր ճշտում, բայց ոչ մի կերպ չէր կարողանում ողջ անհրաժեշտ տեղեկույթով մեկ միասնական հարթակ գտնել, որ արագ մտներ և ամեն ինչ իմանար։ Այդ պատճառով որոշեց ինքնուրույն դա անել։ Իր ընկերներ Սայմոնի և Վաիի հետ նա հավաքեց վեգանական կոսմետիկայի, հագուստի և աքսեսուարների ապրանքանիշերը և ստեղծեց Immaculate Vegan կայքը։ Իրականում սա մարքեթփլեյս է. կայքը պահեստ չունի։ Մարքեթփլեյսն առանց տարածքի օնլայն սուպերմարկետի պես մի բան է։

Կայքում տարբեր ապրանքներ են հավաքված. գնորդն ընտրում է ապրանքը, և պատվերն ուղիղ արտադրողին է ուղարկվում։ Մարքեթփլեյսի խնդիրն արտադրողներին ընտրելն ու տեսակավորելն է։ Իսկ ի՞նչ անել, եթե դու ինքդ ես ուզում հասկանալ՝ որքան էկոլոգիական է որևէ կոսմետիկա։ Դրա համար Environmental Working Group-ը ստեղծել է տվյալների բազա՝ Skin Deep Cosmetics Database, որտեղ ներկայացված են 78000 թունավոր բաղադրիչներ, որոնք պարունակում են կոսմետիկ միջոցները։ Այնտեղ կարելի է անգամ գրել ապրանքի անվանումը, որը դուք գնել եք կամ ցանկանում եք գնել, և բազան կցուցադրի դրա մեջ պարունակվող թունավոր հավելումները։

1

2

Էննիկ անունով մի աղջիկ ապրում էր Լոնդոնում և վարում էր վեգանական ապրելակերպ։ Նա գիտեր՝ որտեղից գնել լավ վեգանական մթերքներ և ինչ բաղադրատոմսեր օգտագործել։ Բայց ոչ միշտ էր հեշտ վեգանական և էկոկայուն կոսմետիկա, կրեմ կամ հագուստ գտնելը։ Նա անընդհատ կայուն կոսմետիկաո, ապրանքանիշեր էր փնտրում Գուգլում, հոդվածներ էր կարդում, ինֆորմացիա էր ճշտում, բայց ոչ մի կերպ չէր կարողանում ողջ անհրաժեշտ տեղեկույթով մեկ միասնական հարթակ գտնել, որ արագ մտներ և ամեն ինչ իմանար։ Այդ պատճառով որոշեց ինքնուրույն դա անել։ Իր ընկերներ Սայմոնի և Վաիի հետ նա հավաքեց վեգանական կոսմետիկայի, հագուստի և աքսեսուարների ապրանքանիշերը և ստեղծեց Immaculate Vegan կայքը։ Իրականում սա մարքեթփլեյս է. կայքը պահեստ չունի։ Մարքեթփլեյսն առանց տարածքի օնլայն սուպերմարկետի պես մի բան է։

Կայքում տարբեր ապրանքներ են հավաքված. գնորդն ընտրում է ապրանքը, և պատվերն ուղիղ արտադրողին է ուղարկվում։ Մարքեթփլեյսի խնդիրն արտադրողներին ընտրելն ու տեսակավորելն է։ Իսկ ի՞նչ անել, եթե դու ինքդ ես ուզում հասկանալ՝ որքան էկոլոգիական է որևէ կոսմետիկա։ Դրա համար Environmental Working Group-ը ստեղծել է տվյալների բազա՝ Skin Deep Cosmetics Database, որտեղ ներկայացված են 78000 թունավոր բաղադրիչներ, որոնք պարունակում են կոսմետիկ միջոցները։ Այնտեղ կարելի է անգամ գրել ապրանքի անվանումը, որը դուք գնել եք կամ ցանկանում եք գնել, և բազան կցուցադրի դրա մեջ պարունակվող թունավոր հավելումները։

1

2

Էննիկն ու Սայմոնը

Տեղափոխվենք Ասիա՝ Հարավային Կորեայի մայրաքաղաք՝ Սեուլ։ Այսօր քաղաքը ամենաառաջատարներից է նոր տեխնոլոգիաների և էկոլոգիապես կայուն լուծումների ոլորտում: Բայց Սեուլում ժամանակին կար Cheonggyecheon գետը (արտասանվում է «Չժուն-գե-չուն»), և աղտոտվածության բարձր մակարդակի պատճառով այն կարծես կոյուղի լիներ: Այն մաքրելու փոխարեն տեղական իշխանությունները որոշեցին այն բետոնապատել, իսկ դրա փոխարեն մայրուղի կառուցել: Այն դարձավ մայրուղի, որով ամեն օր անցնում էր ավելի քան 168,000 մեքենա: Բայց երբ բնակչության թվաքանակը և զբաղվածությունը նվազեցին, ու որոշ ընկերությունների շտաբ-կենտրոնները տեղափոխվեցին Գանգնամ, մայրուղին կորցրեց իր մրցունակությունը: Սեուլի քաղաքապետ Լի Մյունգ-Բակը որոշեց վերականգնել և մաքրել գետը: Ի դեպ, Լի Մյունգ-Բակը հետագայում դարձավ Հարավային Կորեայի նախագահ և դատապարտվեց կոռուպցիայի համար՝ ազատազրկվելով 15 տարով։

2003-ին նրանք ապամոնտաժեցին մայրուղին։ Տեղական կառավարությունը հոգ տարավ, որ քանդման գործընթացը նույնպես էկոլոգիապես կայուն լինի. բետոնի և ասֆալտի թափոնների 96 %-ը կրկին օգտագործվել է, իսկ բոլոր երկաթի ջարդոնները՝ վերամշակվել: Սա, իրականում, շատ լավ լուծում է, քանի որ բետոնը ցեմենտից է պատրաստված, իսկ ցեմենտը ջերմոցային գազերի աղբյուր է։ Հետո սկսեցին շինարարությունը։ Զբաղվեցին լանդշաֆտով ու փորձարկումներով. բաց թողնվեց ջրի առաջին հոսքը։ Փոխակերպված փողոցը խրախուսում է հասարակական տրանսպորտի օգտագործումն անձնական մեքենայի փոխարեն հանրային տարածքները դարձնում է էկոլոգիապես ավելի կայուն և հետիոտների համար հարմար: Եվ դա նաև թույլ է տալիս բնակիչներին վայելել իրենց սեփական տարածքը, չճամփորդել հեռու ժամանցի համար, համապատասխանաբար, ունենք ավելի քիչ խցանումներ և ջերմոցային գազեր:

1

2

3

Բարելավվել է օդի, ջրի և, ընդհանուր առմամբ, քաղաքացիների կյանքի որակը: Բացի այդ, քաղաքի երկու մասերը, որոնք նախկինում բաժանվել էին ճանապարհային ենթակառուցվածքների պատճառով, վերամիավորվեցին: Վերականգնվել է տեղի ձկների, երկկենցաղների, միջատների և թռչունների համար անհրաժեշտ միջավայրը:

Տեղափոխվենք Ասիա՝ Հարավային Կորեայի մայրաքաղաք՝ Սեուլ։ Այսօր քաղաքը ամենաառաջատարներից է նոր տեխնոլոգիաների և էկոլոգիապես կայուն լուծումների ոլորտում: Բայց Սեուլում ժամանակին կար Cheonggyecheon գետը (արտասանվում է «Չժուն-գե-չուն»), և աղտոտվածության բարձր մակարդակի պատճառով այն կարծես կոյուղի լիներ: Այն մաքրելու փոխարեն տեղական իշխանությունները որոշեցին այն բետոնապատել, իսկ դրա փոխարեն մայրուղի կառուցել: Այն դարձավ մայրուղի, որով ամեն օր անցնում էր ավելի քան 168,000 մեքենա: Բայց երբ բնակչության թվաքանակը և զբաղվածությունը նվազեցին, ու որոշ ընկերությունների շտաբ-կենտրոնները տեղափոխվեցին Գանգնամ, մայրուղին կորցրեց իր մրցունակությունը: Սեուլի քաղաքապետ Լի Մյունգ-Բակը որոշեց վերականգնել և մաքրել գետը: Ի դեպ, Լի Մյունգ-Բակը հետագայում դարձավ Հարավային Կորեայի նախագահ և դատապարտվեց կոռուպցիայի համար՝ ազատազրկվելով 15 տարով։

2003-ին նրանք ապամոնտաժեցին մայրուղին։ Տեղական կառավարությունը հոգ տարավ, որ քանդման գործընթացը նույնպես էկոլոգիապես կայուն լինի. բետոնի և ասֆալտի թափոնների 96 %-ը կրկին օգտագործվել է, իսկ բոլոր երկաթի ջարդոնները՝ վերամշակվել: Սա, իրականում, շատ լավ լուծում է, քանի որ բետոնը ցեմենտից է պատրաստված, իսկ ցեմենտը ջերմոցային գազերի աղբյուր է։ Հետո սկսեցին շինարարությունը։ Զբաղվեցին լանդշաֆտով ու փորձարկումներով. բաց թողնվեց ջրի առաջին հոսքը։ Փոխակերպված փողոցը խրախուսում է հասարակական տրանսպորտի օգտագործումն անձնական մեքենայի փոխարեն հանրային տարածքները դարձնում է էկոլոգիապես ավելի կայուն և հետիոտների համար հարմար: Եվ դա նաև թույլ է տալիս բնակիչներին վայելել իրենց սեփական տարածքը, չճամփորդել հեռու ժամանցի համար, համապատասխանաբար, ունենք ավելի քիչ խցանումներ և ջերմոցային գազեր:

1

2

3

Բարելավվել է օդի, ջրի և, ընդհանուր առմամբ, քաղաքացիների կյանքի որակը: Բացի այդ, քաղաքի երկու մասերը, որոնք նախկինում բաժանվել էին ճանապարհային ենթակառուցվածքների պատճառով, վերամիավորվեցին: Վերականգնվել է տեղի ձկների, երկկենցաղների, միջատների և թռչունների համար անհրաժեշտ միջավայրը:

Առաջ

Հիմա

Քաղաքը Առաջ

Քաղաքը Հիմա

Ի՞նչ հասկացար՝ ի՞նչ խնդիրներ կարող են ստեղծել բրենդների ընդունած որոշումները և երկրների կառավարությունների ընդունած որոշումները։

Քննարկում 8-ի հիմնական հարցադրումները

1․ Ձեր բրենդը մեծանում ու զարգանում է և դուք ուզում եք պայմանագիր կնքել բրենդների կառավարման հայտնի կազմակերպության հետ։ Ցավոք, այս կազմակերպությունը հրաժարվում է ձեզ հետ աշխատել։ Ինչպե՞ս կհասկանայիք մերժման պատճառը։
2․Դուք եկել եք խանութ՝ գնելու հետևյալ մարմնի լոսյոնը՝ NIVEA Essentially Enriched Body Lotion for Dry Skin։ Ձեր նպատակն է հասկանալ, թե որքանով է այս արտադրանքը ապահով և էկոլոգիապես կայուն։
3. Պատկերացրեք դուք ձեր քաղաքի/գյուղի ճարտարապետն եք։ Պահպանելով քաղաքի/գյուղի առանձնահատկությունները՝ ինչպե՞ս կնախագծեիք ձեր երազանքի կայուն քաղաքը/գյուղը։ Ընտրեք մեկ փոփոխություն/խնդիր, որը կցանկանայիք հասցեագրել առաջինը։ Կազմեք մանրամասն քայլաշար՝ այդ նախագծի առաջին քայլից մինչև ավարտ։
4․ Կետ 3-ում ստեղծված նախագծի համար ստեղծեք ժամանակացույց։